'Mannelijkheid is destructief, vrouwelijkheid is constructief'

"Er ontvouwde zich een beeld van een man die in de veroordeling van zijn vaders agressie een diepe afkeur van zijn eigen mannelijke kracht had ontwikkeld. Als kleine jongen wilde hij de rol vervullen van de man die zijn vader niet was, in ruil voor de onvoorwaardelijke liefde van zijn moeder."

"Het lijkt wel alsof ik mensen niet in de ogen kan kijken zonder mezelf te verliezen. Soms lukt het wel, maar veel vaker niet. Ik kan me dan niet meer onderscheiden van andere mensen. Het is alsof dat bij mij automatisch zo gaat."

Een man van in de dertig vertelde in een van onze sessies hoe hij zich kan identificeren met het gevoelsleven van anderen. Zich er niet van bewust op het moment dat het gebeurt, maar achteraf realiseerde hij zich steeds dat hij zichzelf ergens had verloren. 

Hij wilde vertellen over één ervaring waarbij het anders ging. Tijdens een bergtocht met een groep raakte een van de groepsleden ernstig gewond door een val. Er ontstond paniek en aanvankelijk nam niemand de leiding. Hij vertelde hoe hij een natuurlijke agressie voelde opkomen en de aansturing van de groep naar zich toe trok. Achteraf zeiden meerdere groepsleden tegen hem hoe fijn het was dat hij zo duidelijk opstond, de leiding nam en richting gaf aan dat wat er moest gebeuren. Die natuurlijke agressie kende hij niet. Vóór deze ervaring had hij het nog nooit meegemaakt en sindsdien ook niet meer. Maar het had een groot verlangen in hem aangewakkerd. Nog nooit had hij zich zó mannelijk gevoeld als toen zijn natuurlijke agressie het overnam. Met enige aarzeling vertelde hij dat de herinnering daaraan hem op een bepaalde manier zelfs seksueel kon opwinden.

Op onze vraag hoe agressie een rol speelt in zijn familiegeschiedenis, werd het stil. Z'n adem stokte en hij keek een tijdje naar de grond. En toen begon hij te vertellen over zijn vader. Over hoe zijn vader vanuit het niets kon ontploffen, irrationeel woedend kon worden. Vooral verbaal, soms ook fysiek. Hij vertelde over hoe zijn vader vroeger veel weg was voor werk, maar dat er altijd een gespannen sfeer hing als zijn vader thuis kwam. En hij vertelde over zijn moeder. Over hoe zij zich emotioneel steeds meer terugtrok en de leemte steeds gedienstiger probeerde op te vullen. Hoe zijn moeder letterlijk klappen heeft opgevangen die voor hem waren bedoeld. 

Er ontvouwde zich een beeld van een man die in de veroordeling van zijn vaders agressie een diepe afkeur van zijn eigen mannelijke kracht had gekregen. 'Mannelijkheid is destructief, vrouwelijkheid is constructief' was zijn overtuiging geworden. Als kleine jongen wilde hij de rol vervullen van de man die zijn vader niet was, in ruil voor de onvoorwaardelijke liefde van zijn moeder. Als man heeft hij zich nu los te maken van zijn moeder en zichzelf te ontdekken.

Het verhaal van deze man staat niet op zichzelf. Regelmatig ontmoeten we mannen die vertellen over een emotioneel afwezige vader en hoe ze van hun moeder hebben geleerd over wat vrouwelijke liefde is. In het ideale geval leert een man in zijn pubertijd -tijdens de afscheiding van zijn moeder- waar de grens tussen het mannelijke en het vrouwelijke ligt. In de echte wereld groeien veel mannen helaas op in verwarring over waar de energie van hun moeder eindigt, over waar hun eigen mannelijke energie begint en hoe een eventuele geliefde daarbij past. Op volwassen leeftijd ontkomen ze er niet aan om een aantal thema's onder ogen te komen:

• In de aanpassing aan het sociaal aanvaardbare gedrag in zijn gezin van herkomst, heeft hij zijn woede over de situatie verborgen moeten houden. Als hij daar op latere leeftijd niet alsnog ruimte voor maakt, slaat die woede om in rancuneuze gedachten en wraakgevoelens.

• In het verbergen van zijn woede ontstaat er doorgaans een andere, passievere vorm van agressie: zelfsabotage. Het is de enige macht die hij nog wél had in zijn gezin van herkomst. Als hij dan toch in de steek gelaten dreigt te worden, organiseert hij dat het tenminste op zijn eigen voorwaarden gebeurt.

• Vanaf het moment dat mannen voor hun eigen verlangens en behoeftes kiezen, maken ze schuld. Mannen die van huis uit een dynamiek herkennen zoals hierboven beschreven, hebben jarenlang een last gedragen. Die last neerleggen gaat altijd gepaard met schuldgevoelens.

• In een poging om controle te krijgen over het contact met anderen, zijn er ook mannen die veel gaan geven in de verwachting daar ook iets voor terug te krijgen. Er ontstaat dan een disbalans tussen geven en nemen, met als gevolg dat mannen zichzelf kwijt raken in het contact met anderen. Deze mannen hebben te leren dat ze vrijuit mogen ontvangen, zonder dat ze een tegenprestatie hoeven te leveren.

Niet zelden zien we mannen die zichzelf als kind hebben opgeofferd in hun gezin van herkomst. In hun gezin of bij hun voorouders is er sprake van een groot lijden dat van generatie op generatie wordt doorgegeven.

In onze sessies Mannelijk Leiderschap vanuit het Hart werken we daarom veel met de erkenning van de last die deze mannen als klein jongetje op zich hebben genomen. Er wordt ruimte gemaakt voor de woede, de rouw en de behoefte aan gezonde afgrenzing. Als de diep weggestopte gevoelens daarover naar buiten komen, wordt ook het grotere perspectief zichtbaar. Het harde werken om het lijden van anderen te verzachten kan dan langzaamaan transformeren naar rust, dankbaarheid en authentiek contact met de andere mannen.

Bronnen:

De Maskermaker, Wibe Veenbaas, Joke Goudswaard, Henne Arnolt Verschuren

Symbiose & autonomie, Franz Ruppert

The Invisible Presence, Michael Gurian

Afwezige vaders, verloren zonen, Guy Corneau