Als man betekenis aan emoties geven

Jonge kinderen moeten hun emoties nog leren te herkennen door interactie met hun ouders in de context van een veilige gehechtheidsrelatie. Maar wat nou als je die ervaring vroeger niet hebt gehad of als onveilig hebt ervaren?

Hoewel veel mensen zich weinig tot niks kunnen herinneren van hun eerste levensjaren, zijn de gebeurtenissen in deze periode essentieel voor de rest van onze ontwikkeling. De ervaringen die we opdoen als baby en de levenslessen die we daaruit trekken, vormen de basis voor onze persoonlijkheid en voor persoonlijkheidsproblemen.

De relatie met moeder en vader speelt de belangrijkste rol. Binnen deze context leren jonge kinderen hoe ze zichzelf, anderen en de wereld kunnen waarnemen. Een gezonde en goed afgestemde relatie met de ouders leidt tot belichaming:  "Dit ben ik, dit is mijn lijf, dit zijn mijn emoties én ze mogen er zijn". Maar wat nou als je die ervaring vroeger niet hebt gehad of als onveilig hebt ervaren?

Spiegeling door je ouders

Jonge kinderen leren spelenderwijs hun emoties te herkennen door interactie met hun ouders in de context van een veilige gehechtheidsrelatie. In een gezonde situatie is er sprake een een congruente en afgestemde spiegeling van emoties door de ouders.

Ouders die daar niet toe in staat zijn - om wat voor reden dan ook - geven hun kinderen ofwel geen spiegeling, ofwel een ongemarkeerde spiegeling.

De verschillende vormen van spiegeling kenmerken zich als volgt:

• Afgestemde, gezonde spiegeling: als het kind emoties beleeft, is er sprake van medeleven en compassie vanuit de ouders. De emoties van het kind mogen er in alle volheid zijn. De ouders bieden troost wanneer het kind dat nodig heeft;

• Geen spiegeling: emoties van het kind worden onvoldoende opgemerkt, emoties worden afgekeurd of emoties worden actief onderdrukt ("nu ophouden met huilen anders wordt mama boos" of "stel je niet zo aan, je bent nu een grote jongen");

• Ongemarkeerde spiegeling: er is geen afbakening tussen de emoties van het kind en de emoties van de ouders. De ouders laten medelijden zien in plaats van medeleven. De ouders maken onvoldoende onderscheid tussen hun eigen gevoel en het gevoel van het kind.

Gevolgen van het ontbreken van een afgestemde, gezonde spiegeling

Op latere leeftijd leidt het ontbreken van een afgestemde, gezonde spiegeling tot vraagstukken en patronen die we veel tegenkomen in onze mannengroepen:

• Hoe hoort de liefde eigenlijk? Je hebt namelijk niet geleerd hoe gezonde liefde voelt en niet de liefde ervaren die je als kind nodig had. Dit is later vaak terug te zien in een vorm van verlatingsangst of bindingsangst.

• Kwetsbaarheid laten zien, hoe doe ik dat? Al je op volwassen leeftijd de verwachting hebt dat de ander jou net zo spiegelt als dat jouw ouders dat vroeger deden, dan kan het buitengewoon onveilig voelen om met je emoties tevoorschijn te komen.

• Grenzen aangeven, hoe werkt dat? Alles altijd perfect willen doen zorgt voor stress. Je neemt veel hooi op je vork, maar je moet ondertussen ook omgaan met het stemmetje in je hoofd dat zegt dat je niet goed genoeg bent.

• Zelfvertrouwen, ik? Als je niet hebt geleerd dat je iemand bent die liefde en aandacht verdient, ontstaat onzekerheid op verschillende vlakken. Ook denk je dat je er pas mag zijn als je voldoet aan een denkbeeldig perfect plaatje. Kortom: je maakt jezelf kleiner dan je werkelijk bent.

Identiteitsvorming op latere leeftijd

Als je op latere leeftijd - wijzer geworden door levenservaring - erachter komt dat je voor jezelf nog een ontwikkeling hebt door te maken, heb je ook onder ogen te zien welke onbewuste en impliciete boodschappen je vroeger als kind hebt ontvangen van jouw ouders. Met therapie kun je op een gestructureerde manier in kaart te brengen welke sleutelervaringen hieraan ten grondslag lagen.

Maar jouw eigen gevoelens daarover toelaten en onder ogen zien is niet genoeg: tegenover het vroegere gebrek aan gezonde spiegeling heb je op latere leeftijd gezonde 'inhaalervaringen' te zetten: ervaringen waarmee je alsnog oefent en leert hoe je op een constructieve manier kunt omgaan met de emoties die in jou leven.

Gezonde spiegeling in een mannengroep

In onze mannengroepen werken we daarom voortdurend met spiegeling door andere mannen. De andere mannen zijn niet alleen getuige van jouw verhaal, maar je leert ook hoe het voelt om een gezonde reactie van andere mannen te ontvangen op jouw heftigste emoties.

Binnen de veilige setting van een mannengroep kunnen verdriet, boosheid, angst én blijheid er in al hun volheid zijn en kun je rekenen op een compassievolle aanwezigheid van andere mannen.

En ook al is het herstellen van een vroegere ongezonde spiegeling geen makkelijke weg, het is niet onmogelijk en zeer de moeite waard. Door jouw gevoelens daarover toe te laten kun je er op een andere en authentieke manier voor gaan zorgen, waardoor je een stevige basis in jezelf vindt. 

Wij faciliteren events voor mannen voor mannen die opzoek zijn naar broederschap, bezieling en bestemming. Dat doen wij vanuit onze missie om mannen te ondersteunen om hun kracht en kwetsbaarheid met elkaar te verbinden en ze te gidsen langs alle emoties die ze daarbij tegenkomen. Het is namelijk niet dat mannen geen gevoel hebben. De waarheid is dat veel mannen nog geen plek hebben gevonden waar ze kúnnen voelen. Kijk in bij de events voor de eerstvolgende sessie.

Bronnen & inspiratie:

• Gergely, G. & Watson, J. S. (1996); The Social Biofeedback Theory Of Parental Affect-Mirroring: The Development Of Emotional Self-Awareness And Self-Control In Infancy; International Journal of Psychoanalysis 77; p1181-1212
• Wallin, David J. (2007); Attachment in Psychotherapy; New York: Guilford Press
• Buren-Molenaar, M. van (2021); Precies, daarom - over narcisme en symbiose; BodyMind Opleidingen